Uitgeverij Aspekt

3 days ago

Universele ethiek als antwoord op milieuvraagstukken en ander eigentijds ongemak door Robert Cliquet en Dragana Avramov

Recentelijk verscheen bij Uitgeverij Aspekt het boek van Gerrit Teule, die in Wat moeten wij doen? stil stond bij het vraagstuk van de ethiek. Wat is goed en wat is slecht en hoe komen wij tot antwoorden?
Hij verwees daarbij naar de natuur, dat immers uit zichzelf weet hoe ‘ de hazen lopen’. In aansluiting hierop is het boek van Robert Cliquet, emeritus hoogleraar in Gent en consultant Dragana Avramov uit Belgrado interessant. Beide auteurs hebben zich zich ook met de ethiek bezig gehouden in het alweer iets eerder verschen boek Ethische keuzes voor de toekomst.
Ook hier gaat het om het vraagstuk van plaatsbepaling. Waar gaan we heen en langs welke richtlijnen? Sinds het einde der ideologieën lijkt deze vraag brandender dan ooit. Actueel is het feit dat de auteurs zich hierbij vooral focussen op het milieuvraagstuk, maar dat niet alleen. Dit gebeurt niet op de hijgerige toon zoals we dat uit het euro-parlement kennen van een Frans Timmermans, maar afgewogen en onderbouwd.
De auteurs pleiten voor een ‘rationeel raamwerk’, zoals zij stellen. De oude impulsen, zoals die voortkwamen uit de kerk en het geloof alsmede de menselijke driften, volstaan niet meer. Er is sprake van wat zij duiden een ‘tweede darwinistische revolutie’ . Hierbij dienen de lange termijn evolutionaire oplossingen zich aan, althans, daar zou de focus op moeten liggen. Dit levert een boeiend perspectief op, met natuurlijk open eindjes en discussiepunten. Wat in elk geval helder is, is het feit dat de bestaande (tijdelijke )ethiek plaats moet maken voor een meer consistente tijdloze ethiek welke zich niet alleen plaatselijk maar universeel zal openbaren. Dit boek is een eerste zeer interessante aanzet daartoe.

Robert Cliquet/ Dragana Avramow
Ethische keuzes voor de toekomst
Isbn 9789463387538
308 bladzijden

Robert Wachter ... See MoreSee Less

Uitgeverij Aspekt

3 days ago

Een liberaal in het uitgeholde Rusland

Anthony Kröner en het leven van Vasilii Maklakov

De in Leiden gestudeerde Rusland-historicus Anthony Kröner heeft met zijn boek Vasili Maklakov een bijzonder interessant stukje Russische geschiedenis blootgelegd. Maklakov poseert ontspannen op het omslag, op Herman Brood achtige wijze zit er een papagaai op zijn schouder. Er gaat veel tegengestelde symboliek van deze foto uit, want Maklakov was alles behalve aan napratende papagaai. Hij was een liberaal in het woeste Rusland dat aan het begin van de 20ste eeuw in de houdgreep was van Royalisten die vasthielden aan een oud en vergaand systeem, en opdringende bolsjewieken, die korte metten wilden maken met het oude regime. De redelijkheid die daar tussen lag, en gerepresentateerd werd door Maklakov, was weg
In ruim 200 pagina’s neemt Kroner ons met diepgaande kennis van de interne Russische verhoudingen, mee op deze bijzondere levensweg van de diplomaat-intellectueel. Het was een leven van schipperen, het bewandelen van een dunne lijn, tussen civilcourage en ondergang. Zo sprong hij in de bres toen anti-semitisme oplaaide na de moord op een Oekraïense jongen, Andrei Yuschinsky, waar ‘de joden’ de schuld van kregen. In het slepende proces dat volgde, de zogenaamde Beilis-rechtszaak, nam hij het op tegen al oude vooroordelen. Dit leverde hem veel vijandschappen op, maar ook dankbetuigingen.
Ingewikkeld was ook zijn tussenpositie tussen het geradbraakte tsarenregime en het opkomende niets ontziende bolsjewisme van Lenin. Beide systemen waren niet aantrekkelijk en stonden haaks op het liberale wereldbeeld van Maklakov. Hij moest simpelweg niets hebben van radicalen, ook niet toen Doema leden uitweken naar Finland, het zogenaamde Vyborg-incident, in hun politieke strijd om de macht. Het was Maklakov simpelweg te radicaal.
Na de Eerste Wereldoorlog raakte hij steeds meer tussen wal en schip. Hij vertegenwoordigde Rusland nog tijdens het Verdrag van Versailles, maar raakte gaan der weg meer vervreemd van zijn uitgeholde vaderland. Hij hield zich meer en meer vast aan het Westen en bewonderde met name Frankrijk en de politicus Clemenceau. Hij zou uitgroeien tot de ambassadeur van de Russische exile gemeenschap in Frankrijk, welke zeer uitgebreid was.
Maklakovs leven besloeg bijna een eeuw en werd overtuigend opgetekend oor de auteur. . Een gruwelijke eeuw voor Rusland, al bleef dat deels voor Maklakov bespaard toen hij in 1957 overleed.

Anthony Kröner
Vasili Maklakov
A Russian Liberal between Autocracy and Revolution 1869-1957
223 bladzijden
Isbn 9789464240658

Robert Wachter ... See MoreSee Less

Uitgeverij Aspekt

3 days ago

Teule gaat verder waar Spinoza ophield en waar Teilhard de
Chardin nog beginnen moest

Recensie van het boek: Wat moeten wij doen?

Bij uitgeverij Aspekt verscheen deze maand een razend interessant boekje over een belangrijke kwestie; namelijk de ethiek. Bij ethiek wordt altijd gedacht aan dik bebrilde geleerden, de Spinoza’s in deze wereld, die afwogen wat goed en kwaad is in de wereld, en welke argumenten er toe doen. Gerrit Teule pakt in zijn boek Wat moeten we doen? De zaak veel fundamenteler aan. Hij zit op het spoor van Pierre Teilhard de Chardin, die in kleine stapjes zijn denken loswrikte van het universeel katholieke plaatje. Teule gaat een grote stap verder, hij stelt de etische vraag los van de studeerkamer. Door de natuur te kennen, kunnen we de ethiek ontdekken, dat is in het kort zijn provocerende stelling
Dit zal velen verbazen, maar Teule brengt best wel overtuigende argumenten in stelling voor zijn gedurfde uitspraak. De natuur maakt immers geen gebruik van studeerkamer handleidingen en volgt toch z’n weg met de zekerheid van een slaapwandelaar. De natuur doet gewoon, of zoals de boeren vroeger al meenden: Gods water over Gods akker. In de lijn van Spinoza ziet Teule dit Godsbeeld als God = substantie= natuur. Los van deze ‘definitie’ strijd’ is de kern van Teule’s betoog dat de kennis over wat moeten we dan, en daarmee gepaard gaand wat is goed en kwaad, ook terug te vinden in de natuur zelf. Hij noemt dit de ‘ geestelijke binnenkant van de materie’, en de ‘ wil en intentie’ waardoor de natuur en de natuurkunde als door ene onzichtbare hand geleid wordt
Dit alles levert een intelligent en hoofdbrekend boek op, waar de lezer heerlijk aan kan sleutelen. Dit geheel inde lijn met Teules’ betoog, want we kunnen het ‘grote plan’, zowel wat betreft het persoonlijk leven als hoe bijvoorbeeld staten met elkaar om gaan, ‘kennen’ als we goed om ons heen kijken. Wat moeten wij doen? is een onbekommerd pleidooi voor het beantwoorden van de vraag over goed en kwaad langs de de lijn van de ‘natuurlijke ethiek’. Teule zal niet alleen vrienden maken met dit bijna pamfletachtige werk, maar de rustige toon waarop alles uiteen wordt gezet draagt bij tot een waardevolle aanvulling over een belangrijk onderwerp rond het menselijk handelen in de tijd.
Gerrit Teule
Wat moeten wij doen?
Een essay over de evolutie van een natuurlijke ethiek
Isbn 9789464240542
Robert Wachter ... See MoreSee Less