Bertje was zo’n lief jongetje

Description

Jarenlang had de echtgenote van Dick Verkijk, Tini Buis, zich afgevraagd wat er toch precies met de familie Sanders was gebeurd. Haar ouders hadden die familie leren kennen als geloofsgenoten: alle vier waren ze lid van de “Vereeniging van Vrijzinnig Hervormden”. De twee families woonden niet ver bij elkaar vandaan en gingen elke zondag naar dezelfde kerk in Haarlem. Dochter Tini was toen negen jaar.

Het bijzondere van de familie Sanders was dat ze ondanks hun joodse afkomst lid waren van een christelijke geloofsgemeenschap. Tijdens de bezetting zouden ze tot ‘voljoden’ respectievelijk ‘christenjoden’ worden bestempeld.

De familie was niet van de deportatie teruggekomen, dat was het enige wat de Buizen wisten. Totdat Tini in 2005 in Ad van Liempts boek Kopgeld een paar ontstellende details las over wat er met de Sandersen was gebeurd. Zowel zij als haar man voelden zich vooral na lezing van Kopgeld persoonlijk betrokken bij hun lotgevallen en Dick Verkijk besloot zo volledig mogelijk hun dramatische ondergang te reconstrueren.

Zijn naspeuringen hebben een paar jaar geduurd en hij heeft talloze nog levende getuigen gevonden die de Sandersen hebben gekend en/of de arrestatie van de ondergedoken kinderen hebben meegemaakt. Verkijk kon niet alles op basis van feiten reconstrueren, maar dankzij bewaard gebleven archiefstukken, kon hij de belangrijkste gebeurtenissen zelfs van minuut tot minuut vastleggen.

De familie Sanders, vader, moeder en de drie kinderen, zijn op 10 september 1943 in Auschwitz vergast. Dick Verkijk heeft voor hen met dit boek een monument willen oprichten – en toch ook tegelijkertijd voor de zes miljoen anderen waarvan we niet veel meer weten dan het dodelijke eindresultaat.