Utrecht en de Eerste Wereldoorlog

Beschrijving

In ‘Utrecht en de Eerste Wereldoorlog’ ligt de nadruk op de gevolgen van deze oorlog voor ‘de gewone man’ in provincie Utrecht. Utrecht had net als de andere provincies in Nederland te maken met de gevolgen van de mobilisatie, de grote exodus van Belgische vluchtelingen en de voedselschaarste. Daarnaast nam de stad Utrecht behalve als soldatenstad ook een bijzondere positie in als verkeersknooppunt van wegen en waterwegen. De Hollandse Waterlinie, die dwars door de provincie loopt, had een belangrijke rol moeten spelen in het geval van een aanval van vijandelijke legers, om zo de vesting Holland te verdedigen.

Met de vlucht van de vluchtelingen kwamen ook veel Belgische militairen mee. Omdat Nederland zich neutraal opstelde, konden deze manschappen niet vrij rondlopen. Ze werden in kampen gehuisvest. Aanvankelijk onder slechte omstandigheden, maar na een opstand waarbij doden vielen, werd hun situatie wat verbeterd. Onder hen bevond zich de bekende kunstenaar Rik Wouters, die deze periode niet zou overleven. Als herinnering aan deze sombere tijd staat in Amersfoort het imposante Belgenmonument, gebouwd door en voor Belgische vluchtelingen. Door de gespannen verhouding tussen Nederland en België na de oorlog werd dit monument pas in 1938 aan de gemeente overgedragen.

De oorlog had ook gevolgen voor de Utrechtse universiteit. Een Duitse hoogleraar werd opgeroepen voor het Duitse leger en Belgische gevluchte studenten kregen de gelegenheid om colleges te volgen. Toen de oorlog op 11 november 1918 was afgelopen, werden Amerongen en een jaar later Doorn wereldnieuws, omdat de Duitse keizer met zijn gevolg daar in ballingschap zijn intrek nam.

Utrecht had aan alle kanten te maken met de gevolgen van de Grote Oorlog.

Redactie: Henk van der Linden en Jos van Raan